Yangınlar, toplumun sağlığını, çevreyi ve ekonomiyi olumsuz yönde etkileyen bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkıyor. Avrupa’da her yıl yangınlar nedeniyle ölümlerin %90’ı binalarda meydana gelirken, Danimarka’da yılda ortalama 66 kişi yangın nedeniyle hayatını kaybediyor. Türkiye’nin en kalabalık şehri olan İstanbul’da ise 2013-2017 yılları arasında konut yangınlarında %11,8’lik bir artış gözlendi. Fabrika yangınlarında ise %14’lük bir atış meydana gelmiştir.Yangınların etkileri sadece can kaybı ile sınırlı kalmıyor; çevreyi kirleterek toksik maddelerin birikmesine ve hava, su ve toprak kirliliğine yol açabiliyor.
Yangınların ekonomik boyutu da büyük; örneğin, 2009’da Slovenya’da bir lastik üretim tesisindeki yangın, 700.000 avro değerinde maddi zarara neden olmuştu. Bunun yanı sıra, yangınların çevre üzerinde de ciddi etkileri bulunuyor. Central Lancashire Üniversitesi’nin araştırmasında, Grenfell Kulesi yangınından sonra çevredeki topraklarda kanserojen maddelerin bulunduğu tespit edildi.
Yangına bağlı ölümleri artıran faktörlerden biri, Avrupa’daki yapı denetim eksiklikleri ve yönetmeliklere uyulmaması. Örneğin, Danimarka’daki bir huzurevinde, yangına dair yönetmeliklere uyulmaması sonucunda üç kişi hayatını kaybetti. Benzer şekilde, Finlandiya’da bir kulübedeki denetim eksikliği, üç çocuğun ölümüne yol açtı.
Düşük gelirli bölgelerde ve apartman tipi konutlarda yangın riski daha fazla. Özellikle yaşlılar, kronik hastalıkları olanlar ve engelli bireyler, yangın anında daha savunmasız hale geliyor. Japonya gibi yaşlı nüfusun fazla olduğu ülkelerde, Alzheimer gibi hastalıkların varlığı ve hareket kabiliyetinin azalması yangına bağlı ölüm riskini artırıyor. Ancak Japonya, yangın güvenliği konusunda öncü ülkelerden biri.
Yangın güvenliğini artırmak için çeşitli önlemler alınabilir. Yangın algılama ve erken uyarı sistemlerinin aktif çalışması, tahliye planlarının oluşturulması ve toplumsal farkındalık çalışmalarının yapılması önemli adımlardır. Ayrıca, binalarda kullanılan yapı malzemelerinin dayanıklılığı, yangın güvenliğini sağlamak adına kritik bir rol oynuyor. Portatif yangın söndürücüler de yangına hızlı müdahale için önem taşıyor.
Yangınlar, sadece yangın anında değil, sonrasındaki çevresel etkileriyle de büyük bir tehdit oluşturuyor. Her birey, yangın güvenliği konusunda bilinçlenmeli ve alınacak önlemlerle hem kendisini hem de çevresini koruma altına almalıdır.
Dr. Cihan ÖNEN
Halk Sağlığı Bilim Uzmanı
