Geleneksel Lezzetlerin Sağlıkla İmtihanı: Mide Kanseri Riski Artıyor
Bitlis, tarihi ve doğası kadar zengin mutfak kültürüyle de öne çıkar. Karasal iklimin etkili olduğu kentte uzun ve sert kışlar, beslenme alışkanlıklarını şekillendirmiştir. Tuzlanmış ve kurutulmuş yiyecekler ve et ağırlıklı beslenme bölgede yaygındır.
Peki bu lezzetler, mide sağlığı açısından ne kadar güvenli?
Tuz, Kurutma ve Etle Gelen Lezzet ve Olası Risk
Bitlis mutfağının öne çıkan geleneksel lezzetleri arasında kurut, avşor, büryan kebabı, salamura peynir, kurutulmuş ve salamura balık yer almaktadır. Özellikle kurut, tuzlanmış peynir ile kurutulmuş ve salamura balık, uzun raf ömrüne sahiptir. Ancak bu beslenme tarzı, yöresel lezzetler sunmanın yanı sıra mide sağlığı açısından riskler de taşımaktadır. Bitlis’te etin yanı sıra kurutulmuş, salamura ve tuzlu gıdaların yoğun tüketimi, mide sağlığını olumsuz etkileyerek mide kanseri riskini artırabilir.
Bitlis'te yapılan bir araştırmada en sık tüketilen geleneksel besinler şunlardır: 🔹 Tuzlu peynir (%49,4) 🔹 Kurut (%42,2) 🔹 Avşor (%15,5) 🔹 Büryan (%12,3)
Ayrıca hayvan organlarıyla yapılan mumbar ve işkembe gibi yemeklerin de tüketimi dikkat çekecek düzeydedir.
Van Kefali Kuruyor, Omega-3 Kaybolabiliyor
Bitlis’te geleneksel olarak kurutulan Van Gölü kefali, taze hâlinde omega-3 içerir ancak kurutma işlemi bu yağları azaltabilir. Araştırmalar, kadınlarda düşük omega-3 alımının mide kanseri ölümlerinin %38’ine neden olabileceğini göstermektedir.
Bitlis Mutfağına Sağlıklı Yaklaşım Mümkün
Geleneksel lezzetlerden tamamen vazgeçmeden, bazı basit önlemlerle daha sağlıklı bir mutfak mümkün:
🔹 Tuzlu ve salamura gıdalar azaltılmalı. 🔹 Taze balık erişimi artırılmalı, kurutulmuş balık yerine tazesi tercih edilmeli. 🔹 Et tüketimi sebzelerle dengelenmeli. 🔹 Tarım alanlarında üretim çeşitlendirilmeli, yeşil yapraklı sebzelere yönelinmeli. 🔹 Bölgesel beslenme alışkanlıklarının etkilerini inceleyen araştırmalar teşvik edilmeli.
Dr. Cihan ÖNEN
Halk Sağlığı Bilim Uzmanı