BİTLİS Eren Üniversitesi (BEÜ) Bitlis ve Yöresi Tarih ve Kültür Araştırma ve Uygulama Merkezi (BİTAM) tarafından bölgede yürütülen çalışmalar kapsamında Hizan ilçesinde Faki Teyran’a ait olduğu belirtilen mezar taşı bulundu.
BİTAM tarafından yapılan çalışmalar sonucunda yapılan açıklamada, daha önce Van’ın Bahçesaray ilçesinde mezarı bulunduğu belirtilen Faki Teyran’ın aslında Hizan’ın Dayılar Köyünde yaşadığı, mezarının ve evinin de bu köyde olduğu ifade edildi.
BİTAM tarafından yürütülen saha çalışmaları kapsamında, eski adı Şandis olan Dayılar köyünde Faki Teyran’a ait olduğu düşünülen mezar taşı tespit edildi. BİTAM tarafından yapılan açıklamada, ulaşımı oldukça zor, yolu ve tabelası olmayan köydeki mezar taşı üzerinde “Muhammed el-Meşhür Faki Teyran” ibarenin yanı sıra “Hicri 1041/Miladi 1631/1632” tarihi de yer aldığı ve Faki Tayran’ın vefat tarihi ile örtüştüğü ifade edildi. Yapılan açıklamada tarih ve mezar taşındaki künye bilgilerinin Faki Teyran’a ait olduğu ihtimalini kuvvetlendirdiği belirtildi.
BİTAM Çalışan Öğretim Üyesi Mustafa Aylar, çalışmalar hakkında açıklamalarda bulundu. Aylar açıklamasında şunları söyledi:
“Hizan ilçesine bağlı eski adı Sandis olan Dayılar Köyünde bulunan mezar taşlarının alçak kabartma tekniği ile mermer üzerine işlenmiş yatay silmelerle dört kısma ayrıldığı, söz konusu mezarın şahideli olup baş ve ayak taşı olduğu, günümüze kadar ulaştığı ve mezarın baş taşı örfi destarlı bir başlık ile nihayetlendiğini gördük. Faki Teyran’ın bu köyde yaşadığını kanıtlayacak maddi kültür unsurları da mevcuttur. Buna göre Faki Teyran tarafından yaptırılan çeşme, Teyran’a ait olan bir tarla ve yaşadığı ev ilk göze çarpanlardır. Köyde yaşayan kaynak kişiler, Özellikle çevre köylerde ve yaylalarda vefat eden kişilerin naaşları Faki Teyran’a yakın olsun diye buradaki mezarlığa gömülmektedir. Kaynak kişilerin anlattığı bir diğer olay ise, Gavs-ı Hizan Hazretlerinin Teyran’ın kabrini iki defa ziyaret ettiği şeklindedir. Onlara göre Faki Teyran gerçekten burada yatmaktadır. Köyde, Faki Teyran’a ait olan tarla günümüzde onun adına hayır faaliyetlerinde kullanılmaktadır. Bu tarla yaklaşık olarak dört dönümlük bir alana sahip. Ekin hasat edildikten sonra ekinin belli bir kısmı Faki Teyran’a adanmakta, böylelikle fakir fukaraya dağıtılmaktadır.”
Köyde yaşayan 70 yaşındaki İsa Turan, Faki Teyran’ın burada öldüğünü, bu bilgiyi kendisine babasından, babasının dedesinden, dedesinin ise dedesinden öğrendiğini ifade etti.
Turan, bu bilgiyi oğluna aktardığını, böylelikle kuşaklar boyunca Faki Teyran’ın mezarının yerinin kaybolmamasını sağlamaya çalıştıklarını belirtti.
Köy Muhtarı İhsan Demir ise, otuz iki yıllık muhtar olduğunu, yıllardır bu mücadeleyi verdiğini söyledi.
BİTAM tarafından yapılan bir başka çalışmada ise, eski Nefs-i Hizan bölgesinde eski mezar taşları tespit edildi. Söz konusu mezar taşları içerisinde etrafı çevrili, korunmuş bir mezarın kitabesinde Faki Teyran’ın sevdiği kişi olan ve onun uğruna ölen Sinem’e ait olan mezar taşı da bulundu. Yapılan açıklamada, bulunan bu mezar taşı da Faki Teyran’ın mezarının Dayılar köyünde olduğu tezini güçlendiren başka bir işaret olduğu ifade edildi.